In juni 2003 maakte een clubje Rotterdamse muzikanten kennis met de 'methode Koperdraat'. Hun enthousiasme maakt een voortzetting (in september 2003) vanzelfsprekend. Michiel Koperdraat is autodidact multi-instrumentalist, improvisator, en daarnaast liefhebber van Griekse muziek. Zijn muzikale levensloop bracht hem tot de roeping om ook anderen in hun autodidactische ontwikkeling te stimuleren. Hij beveelt zijn workshops aan voor beginnende improvisatoren, voor gevorderde musici die willen improviseren maar teveel vastzitten aan routines, en voor mensen die zich op verschillende niveau's willen verdiepen in Griekse muziek. Een brede doelgroep, en daarbij krijgen alle deelnemers veel individuele aandacht. De R:IP is in hem geïnteresseerd vanwege zijn overtuiging dat de kennismaking met 'modale improvisaties' (zoals in de Griekse muziek) een verfrissende kijk op improviseren biedt. Hoe gaat dat in z'n werk?

De Rotterdamse deelnemers kregen Griekse toonladders voorgelegd met namen als Hitzaz, Sabach en Rast, en de opdracht kleine individuele improvisaties te spelen met dit voor hen nieuwe toonmateriaal. Later in de workshop kwamen ritmes in oneven maatsoorten aan bod. Elke improvisatie werd door Koperdraat uitvoerig becommentarieerd, en uit dat commentaar werd snel duidelijk waarin de esssentie van deze workshop gelegen is: het zelf zoeken naar mogelijkheden om je improvisatie vorm te geven. De Griekse toonladders en ritmes vormden geen leerdoel, maar materiaal om op een onbevangen manier te kunnen werken. 

Vrijwel elke deelnemer zag zich geconfronteerd met een gebrek aan motorische routine vanwege de nieuwe toonladders. Voor Michiel Koperdraat was die onwennigheid een aanhaakpunt om zijn speelfilosofie uiteen te zetten. Voor muzikale ontwikkeling, meent hij, zijn drie dingen nodig: techniek, inzicht, en gevoel. Geen van die drie dingen moet je veronachtzamen als je verder wilt komen. Bij het spelen van nieuwe toonladders moeten we telkens nadenken. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat denkprocessen ongeveer 30.000 maal langzamer gaan dan motoriek. Daarom moet je de technische beheersing van je instrument zodanig oefenen dat je er niet meer over hoeft na te denken, maar het kunt aansturen vanuit je gevoel. Iedere ervaren improvisator kent de mooie momenten waarop het musiceren vanzelf lijkt te gaan, zonder nadenken. Het is dan een voordeel als je veel materiaal in je motorische bagage hebt. Enkele workshopdeelnemers keken een beetje sip op deze plaats in het verhaal. Dus toch weer thuis toonladders oefenen? Ja, en de rest: dynamiek, klankkleurverschillen, wiebelen (vibrato, glissando), alles wat maar mogelijk is. Onderzoek het, probeer het uit, leer je instrument kennen tot in de hoekjes en gaatjes. De Griekse toonladders stimuleerden in elk geval de zin om de tanden in iets nieuws te zetten.

Nu we weten hoe techniek en gevoel zich volgens Koperdraat tot elkaar verhouden, hoe zit het met inzicht? Ook dit onderwerp kwam telkens weer in beeld aan de hand van de korte improvisaties. Muzikaal inzicht toont zich in de opzet van een boeiende muzikale structuur. In deze kwestie bestaan geen voorschriften en geboden. Michiel heeft de workshopdeelnemers tips en hints gegeven aan de hand van het 'modaal improviseren'. De reeksen van zeven tonen die wij toonladders noemen, zijn in modale muziek zoals de Griekse veeleer het kernmateriaal van een muziekstuk, waarbij al het tussenliggende (chromatische tonen, glissando's, vibrato's) eventueel naar smaak en inzicht gebruikt kan worden. Maar, wat is dan smaakvol? In modale improvisaties kan je tonen, buigingen, wendingen en frasen 'proeven op hun smaak' tijdens het spelen. Iets dat goed klinkt mag je best eens herhalen, nog wat zwaarder aanzetten als je wilt. Je kan een toon kiezen als tijdelijk zwaartepunt, waar je omheen speelt. Net zoals een verhaal uit zinnen is opgebouwd, bestaat de structuur van muziek uit afgeronde brokken en brokjes. De modale reeksen geven een handvat voor structuur, zonder dat het kant en klare liedjes zijn. 

Alle wijsheden die Michiel Koperdraat de deelnemers ter harte heeft gegeven kunnen we hier niet opschrijven. Liever nodigen we je uit deel te nemen aan de tweede aflevering, die zal plaatsvinden op zaterdag 6 en zondag 7 september 2003 van elf tot vier uur. Alle instrumenten zijn welkom, maar neem in overweging dat een groot deel van de aandacht naar melodisch materiaal uitgaat. Vijftien deelnemers is de harde limiet, en wie het eerst komt die het eerst maalt. De deelnamekosten zijn € 22,50 voor het hele weekend. Voor leden van de R:IP is deelname kostenloos. Verdere informatie over de workshop en lidmaatschap van de R:IP bij Katja Vetter op telefoonnummer 010-2440951. Kijk ook op de pagina info. Dit project wordt ondersteund door de stichting SWING, landelijke promotor van improvisatiemuziek. Wil je meer weten over SWING? Bekijk www.swingweb.nl

Nog één dingetje van Michiel: probeer 'innerlijk applaus en boe-geroep' te negeren. Goeie muziek vist niet naar complimentjes.